Trong suy nghĩ của nhiều người, Alzheimer là căn bệnh chỉ xuất hiện ở người cao tuổi. Tuy nhiên, thực tế đang cho thấy một xu hướng đáng lo ngại: bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi ngày càng có dấu hiệu gia tăng. Nhiều người trong độ tuổi 30–40, thậm chí chưa đến 30, đã bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu đầu tiên của bệnh lý thoái hóa thần kinh nguy hiểm này. Cùng Cell Insight tìm hiểu chi tiết về bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi. 

Nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi

Có nhiều yếu tố được xem là nguyên nhân làm gia tăng bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi, trong đó bao gồm:

• Di truyền: Một số trường hợp mắc Alzheimer ở người trẻ có liên quan đến đột biến gen hiếm gặp, thường xảy ra trong gia đình có tiền sử mắc bệnh. Các gen PSEN1, PSEN2 và APP được ghi nhận có liên quan đến Alzheimer khởi phát sớm.
• Chấn thương sọ não: Người trẻ từng bị chấn thương vùng đầu, đặc biệt là các vận động viên thể thao hoặc người có tiền sử tai nạn giao thông, có nguy cơ cao phát triển bệnh sớm hơn.
• Rối loạn chuyển hóa và lối sống: Tình trạng căng thẳng kéo dài, mất ngủ, chế độ ăn thiếu lành mạnh, béo phì, tiểu đường hoặc hút thuốc lá cũng là các yếu tố nguy cơ làm tổn thương hệ thần kinh trung ương.
• Giảm nồng độ NAD+ và suy giảm chức năng ty thể: Đây là yếu tố đang được nghiên cứu nhiều gần đây, bởi NAD+ đóng vai trò quan trọng trong duy trì hoạt động của tế bào thần kinh.

Dù nguyên nhân có thể khác nhau giữa mỗi người, điểm chung là bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi có thể âm thầm tiến triển nếu không được phát hiện và can thiệp sớm.

Triệu chứng bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi

So với người lớn tuổi, bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi có biểu hiện đa dạng hơn và dễ bị nhầm lẫn với stress, trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần. Một số dấu hiệu điển hình gồm:

• Giảm trí nhớ ngắn hạn: Quên các cuộc hẹn, không nhớ đã ăn gì, gặp ai hay để đồ vật ở đâu.
• Khó tập trung, giảm hiệu suất công việc: Người bệnh dễ bị xao nhãng, mất khả năng tổ chức công việc hoặc ra quyết định.
• Rối loạn ngôn ngữ: Khó diễn đạt ý tưởng, sử dụng từ ngữ không phù hợp trong giao tiếp.
• Thay đổi cảm xúc và hành vi: Dễ cáu gắt, lo âu vô cớ, trầm cảm hoặc thu mình với xã hội.
• Khó thực hiện các hoạt động thường ngày: Ví dụ: quên cách lái xe, nấu ăn hay xử lý các thao tác quen thuộc.

Việc nhận diện sớm các triệu chứng trên là cực kỳ quan trọng, bởi càng điều trị sớm thì hiệu quả can thiệp càng cao.

Bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi ảnh hưởng lớn như thế nào?

Không chỉ là một vấn đề y tế, bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi còn kéo theo hàng loạt hệ lụy về mặt xã hội và tâm lý. Người bệnh ở độ tuổi lao động thường đang trong giai đoạn phát triển sự nghiệp, xây dựng gia đình hoặc nuôi con nhỏ.

Một khi trí nhớ và khả năng xử lý công việc suy giảm, người bệnh sẽ dễ mất việc, gặp khó khăn tài chính, ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội và khiến người thân gặp áp lực nặng nề trong việc chăm sóc.

Đối với người trẻ, việc chấp nhận mình mắc Alzheimer còn khó khăn hơn cả điều trị. Sự kỳ thị xã hội và cảm giác mất phương hướng thường dẫn đến trầm cảm, thậm chí là mất ý chí sống.

Hiện tại, y học vẫn chưa tìm ra phương pháp chữa khỏi hoàn toàn Alzheimer. Tuy nhiên, nhờ vào sự phát triển của khoa học thần kinh và y học tái sinh, nhiều giải pháp can thiệp đã được chứng minh là có thể làm chậm tiến triển bệnh, cải thiện triệu chứng và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh – đặc biệt là với bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi, khi người bệnh còn đủ năng lượng và khả năng đáp ứng điều trị tốt.

Phương pháp điều trị bệnh alzheimer ở người trẻ tuổi

Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến, được khuyến nghị áp dụng kết hợp:

1. Dùng thuốc kê đơn từ bác sĩ chuyên khoa

Đây là phương pháp đầu tiên và bắt buộc với mọi bệnh nhân Alzheimer, kể cả người trẻ tuổi. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến:

• Cholinesterase inhibitors như Donepezil, Rivastigmine và Galantamine: có tác dụng duy trì nồng độ acetylcholine – chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong hoạt động ghi nhớ và học tập.
• Memantine: hoạt động bằng cách điều hòa glutamate – một chất hóa học trong não liên quan đến trí nhớ và học tập, giúp làm chậm suy giảm nhận thức ở giai đoạn trung bình đến nặng.

Các thuốc này không chữa khỏi bệnh, nhưng giúp duy trì chức năng não bộ và làm giảm một số triệu chứng hành vi như bồn chồn, cáu gắt hoặc mất kiểm soát cảm xúc – rất thường gặp ở bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi.

2. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Liệu pháp này không sử dụng thuốc mà tập trung vào việc cải thiện khả năng tư duy, trí nhớ và cảm xúc của người bệnh thông qua các bài tập tinh thần và tương tác xã hội. Các hoạt động bao gồm:

• Bài tập ghi nhớ ngắn hạn – dài hạn: ví dụ nhớ danh sách từ, ghi nhật ký hằng ngày, làm bài toán logic đơn giản.
• Trò chơi trí tuệ: Sudoku, cờ vua, ghép hình hoặc giải ô chữ để duy trì khả năng xử lý thông tin.
• Giao tiếp xã hội có kiểm soát: duy trì hội thoại, tham gia nhóm hỗ trợ hoặc trị liệu nhóm để giúp người bệnh không rơi vào trạng thái cô lập.

CBT đặc biệt hiệu quả với bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi, vì ở nhóm tuổi này, não bộ còn nhiều tiềm năng “tái huấn luyện” và tăng cường khả năng bù trừ chức năng.

3. Chế độ dinh dưỡng và vận động khoa học

Lối sống lành mạnh đóng vai trò không thể thiếu trong việc kiểm soát Alzheimer. Các nguyên tắc được khuyến nghị:

• Chế độ ăn Địa Trung Hải (Mediterranean diet): ưu tiên cá, dầu olive, rau xanh, các loại hạt, trái cây tươi, hạn chế đường và thực phẩm chế biến sẵn.
• Bổ sung Omega-3, vitamin nhóm B (đặc biệt là B12, B6, folate) và chất chống oxy hóa như vitamin E, C giúp bảo vệ và tái tạo tế bào thần kinh.
• Vận động nhẹ nhàng mỗi ngày: như đi bộ, bơi lội, yoga giúp kích thích lưu thông máu não, giảm stress và cải thiện giấc ngủ.

Đối với người trẻ, áp dụng sớm lối sống này có thể ngăn chặn tiến trình thoái hóa thần kinh và cải thiện khả năng phục hồi.

4. Sử dụng NMN – hỗ trợ từ gốc tế bào

NMN (Nicotinamide Mononucleotide) là hoạt chất sinh học tham gia vào quá trình tổng hợp NAD⁺ – phân tử giữ vai trò trung tâm trong hoạt động của ty thể và bảo vệ tế bào thần kinh trước stress oxy hóa.

Tại sao NMN được xem là bước đột phá trong hỗ trợ điều trị Alzheimer?

• Tăng nồng độ NAD⁺ trong não bộ: giúp tế bào thần kinh duy trì hoạt động trao đổi chất khỏe mạnh, từ đó ngăn chặn chết tế bào và thoái hóa.
• Giảm viêm thần kinh và chống oxy hóa: một trong những nguyên nhân gốc rễ dẫn đến Alzheimer là tình trạng viêm mãn tính trong mô não – NMN giúp làm dịu quá trình này.
• Thúc đẩy tái tạo tế bào thần kinh: đặc biệt quan trọng ở người trẻ, khi hệ thần kinh vẫn còn khả năng tái tạo tốt.

Dẫn chứng khoa học:

Một nghiên cứu được công bố trên Nature Aging (2020) cho thấy việc bổ sung NMN giúp cải thiện trí nhớ và khả năng học tập ở mô hình động vật mắc Alzheimer giai đoạn sớm. Cụ thể, nhóm sử dụng NMN có sự cải thiện rõ rệt về chức năng nhận thức so với nhóm đối chứng.

Ứng dụng thực tế:

Ở nhiều quốc gia phát triển, NMN đang được tích hợp vào các liệu trình điều trị Alzheimer như một phương pháp bổ trợ sinh học, đặc biệt hữu ích cho bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi có biểu hiện ban đầu như hay quên, giảm tập trung, sa sút trí nhớ nhẹ.

5. Giảm stress và cải thiện giấc ngủ

Căng thẳng kéo dài và rối loạn giấc ngủ được chứng minh là làm trầm trọng thêm tiến triển Alzheimer. Vì vậy, kiểm soát hai yếu tố này là điều bắt buộc trong quá trình điều trị. Các biện pháp cụ thể:

• Thiền định và yoga: giúp điều hòa nhịp tim, cải thiện tuần hoàn não, giảm lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Trị liệu tâm lý cá nhân hoặc nhóm: giúp người bệnh nhận diện cảm xúc tiêu cực, học cách đối phó với stress và duy trì sự kết nối xã hội.
• Thói quen ngủ đúng giờ – đủ giấc: giảm sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ, sử dụng ánh sáng tự nhiên vào ban ngày, tránh dùng caffeine hoặc rượu.

Với người trẻ tuổi, việc kiểm soát stress không chỉ giúp giảm triệu chứng Alzheimer mà còn có tác dụng phục hồi sức khỏe tổng thể, kéo dài tuổi thọ tế bào thần kinh.

Bệnh Alzheimer ở người trẻ tuổi không còn là điều hiếm gặp, và xu hướng gia tăng đang là một hồi chuông cảnh báo. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả sẽ giúp người bệnh kéo dài thời gian sống chất lượng, độc lập và hạn chế hệ lụy xã hội.

Đừng chờ đến khi trí nhớ “báo động đỏ” mới tìm cách xử lý. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe não bộ từ hôm nay – bằng lối sống lành mạnh, bổ sung hoạt chất như NMN, và duy trì kết nối tinh thần tích cực với cuộc sống.