Bệnh tiểu đường là một trong những bệnh lý mãn tính phổ biến nhất hiện nay. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số người mắc bệnh tiểu đường trên toàn cầu đang tăng nhanh chóng. Điều đáng nói là nếu phát hiện sớm và áp dụng đúng cách trị bệnh tiểu đường tại nhà, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt và ngăn chặn biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết này, Cell Insight sẽ tổng hợp 10 cách điều trị bệnh tiểu đường tại nhà đã được kiểm chứng y khoa, kèm theo phân tích ưu – nhược điểm từng phương pháp, giúp bạn lựa chọn giải pháp phù hợp nhất. Đồng thời, chúng tôi cũng sẽ giải đáp câu hỏi nhiều người quan tâm: “Bệnh tiểu đường có trị hết không?”

Bệnh tiểu đường là gì?

Tiểu đường (đái tháo đường) là tình trạng rối loạn chuyển hóa đường huyết, khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả, khiến lượng đường trong máu tăng cao bất thường.

Có 3 loại tiểu đường chính:

• Type 1: Cơ thể không sản xuất insulin (thường khởi phát sớm).
• Type 2: Cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả (thường gặp ở người lớn).
• Tiểu đường thai kỳ: Xuất hiện khi mang thai.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tiểu đường

Việc nhận diện sớm dấu hiệu tiểu đường giúp điều trị hiệu quả hơn. Một số dấu hiệu phổ biến:

• Thường xuyên khát nước, tiểu nhiều.
• Giảm cân bất thường dù ăn uống bình thường.
• Mệt mỏi kéo dài.
• Mờ mắt, nhiễm trùng da, lâu lành vết thương.

Phương pháp chẩn đoán bệnh tiểu đường

Bệnh được chẩn đoán thông qua xét nghiệm đường huyết:

• Đường huyết lúc đói ≥ 126 mg/dL.
• Xét nghiệm HbA1c ≥ 6.5%.
• Đường huyết sau ăn 2h ≥ 200 mg/dL.

Các xét nghiệm này đã được Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) công nhận là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh.

10 cách điều trị bệnh tiểu đường tận gốc ngay tại nhà

Tiểu đường không phải là con đường một chiều dẫn đến thuốc men suốt đời. Nếu hiểu đúng cơ chế gốc và thay đổi từ gốc, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh – thậm chí đảo ngược tiến trình ngay tại nhà.

1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) nhấn mạnh rằng dinh dưỡng đóng vai trò nền tảng trong việc điều trị tiểu đường. Chế độ ăn lý tưởng bao gồm rau xanh, trái cây ít đường, thực phẩm giàu chất xơ, cá béo và ngũ cốc nguyên hạt, đồng thời hạn chế tinh bột, đường tinh luyện và thực phẩm chế biến sẵn.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả, duy trì cân nặng khoẻ mạnh và dễ thực hiện. Tuy nhiên, cần đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ chặt chẽ, nếu không dễ dẫn đến việc bỏ cuộc.

2. Tập thể dục thường xuyên

Nghiên cứu từ tạp chí Diabetes Care cho thấy tập thể dục có tác dụng rõ rệt trong việc cải thiện đường huyết. Các hoạt động như đi bộ nhanh, yoga, đạp xe hay bơi lội nếu được thực hiện ít nhất 30 phút mỗi ngày sẽ mang lại hiệu quả tích cực. 

Hơn nữa, nghiên cứu từ Journal of Diabetes Research cũng chứng minh rằng chỉ cần đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày cũng có thể làm giảm chỉ số HbA1c, giúp cải thiện đáng kể kiểm soát đường huyết.

Tập thể dục làm tăng độ nhạy insulin, giảm mỡ bụng và cải thiện đường huyết. Tuy nhiên, việc duy trì thói quen này có thể gặp khó khăn đối với người lớn tuổi hoặc những người có bệnh lý nền.

3. Giảm cân (nếu thừa cân, béo phì)

Nghiên cứu Look AHEAD chỉ ra rằng giảm cân có thể đảo ngược tình trạng tiền đái tháo đường. Việc giảm từ 5–10% trọng lượng cơ thể sẽ giúp cải thiện đáng kể mức đường huyết và giảm nguy cơ phát triển tiểu đường type 2.

Giảm cân làm tăng khả năng đảo ngược bệnh tiểu đường type 2, mang lại lợi ích sức khỏe lâu dài. Việc giảm cân không đúng cách, có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

4. Quản lý stress, ngủ đủ giấc và đúng giờ

Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association) khuyến nghị quản lý căng thẳng là một yếu tố quan trọng trong điều trị tiểu đường. Các phương pháp như thiền, tập thở sâu, nghe nhạc thư giãn và đảm bảo ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm có thể giúp kiểm soát căng thẳng.

Quản lý căng thẳng giúp giảm nồng độ cortisol – hormone có thể gây tăng đường huyết, từ đó cải thiện mức đường huyết. Tuy vậy, phương pháp này đòi hỏi thời gian luyện tập và kiên trì để đạt được kết quả rõ rệt.

5. Theo dõi đường huyết tại nhà

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến khích bệnh nhân tiểu đường theo dõi đường huyết thường xuyên để kiểm soát mức độ đường huyết sáng và tối, đặc biệt là sử dụng máy đo đường huyết tại nhà.

Việc theo dõi thường xuyên giúp cá nhân hóa kế hoạch điều trị và phát hiện sớm tình trạng hạ hoặc tăng đường huyết. Tuy nhiên, chi phí cho máy đo và que thử có thể khá cao, gây khó khăn cho một số bệnh nhân.

6. Sử dụng dược liệu hỗ trợ

Một số nghiên cứu sơ bộ đã chỉ ra rằng chiết xuất từ khổ qua (Momordica charantia), quế (Cinnamomum cassia) và hạt methi hay cỏ cà ri (Trigonella foenum-graecum) có khả năng hỗ trợ hạ đường huyết và cải thiện độ nhạy insulin ở bệnh nhân tiểu đường. Theo nghiên cứu trên Journal of Ethnopharmacology cho thấy hoạt chất charantin trong khổ qua có tác dụng tương tự insulin, giúp tăng hấp thu glucose vào tế bào. Quế được chứng minh có thể giảm đường huyết lúc đói từ 10–29% sau 40 ngày sử dụng (nghiên cứu của Khan et al., 2003), còn methi chứa galactomannan và 4-hydroxyisoleucine – hai chất giúp làm chậm hấp thu glucose và tăng tiết insulin nội sinh.

Các dược liệu tự nhiên này ít gây tác dụng phụ, giúp điều chỉnh đường huyết một cách an toàn và bền vững nếu sử dụng đúng cách. Ngoài ra, chúng còn có khả năng cải thiện từ gốc các rối loạn chuyển hóa, hỗ trợ giảm tình trạng kháng insulin và có thể giúp giảm liều thuốc tây, đặc biệt ở những người mới phát hiện bệnh. Một số sản phẩm chiết xuất từ các thảo dược này hiện đã được ứng dụng lâm sàng tại nhiều nước, như Ấn Độ, Nhật Bản và Đức.

Tuy nhiên, hiệu quả của các thảo dược thường đến chậm, đòi hỏi sự kiên trì và theo dõi sát sao. Quan trọng nhất, chúng không nên được sử dụng thay thế hoàn toàn thuốc điều trị đặc hiệu, đặc biệt với người đã mắc bệnh lâu năm hoặc có biến chứng. Việc dùng dược liệu hỗ trợ nên được phối hợp chặt chẽ với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả điều trị bền vững lâu dài.

7. Tuân thủ dùng thuốc theo toa

Tất cả các phác đồ điều trị của Bộ Y tế đều yêu cầu bệnh nhân tuân thủ việc sử dụng thuốc theo chỉ định để điều trị các giai đoạn của bệnh tiểu đường. Việc uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng và theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp duy trì mức đường huyết ổn định và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. 

Tuy nhiên, nếu không theo dõi sát sao, việc sử dụng thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như hạ đường huyết hoặc các vấn đề liên quan đến thận và gan nên cần được điều chỉnh kịp thời.

8. NMN – Hỗ trợ tế bào phục hồi chức năng chuyển hóa

Nghiên cứu tại Đại học Harvard (Yoshino et al., 2011; Imai & Guarente, 2014) và nhiều viện nghiên cứu khác cho thấy NMN (Nicotinamide Mononucleotide) có khả năng phục hồi chuyển hóa năng lượng tế bào thông qua việc tăng nồng độ NAD⁺ – một phân tử thiết yếu cho hoạt động của ty thể và enzyme sirtuin liên quan đến lão hóa, viêm, và chuyển hóa glucose. Trong một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu tại Nhật (Yoshino et al., 2021), NMN cho thấy hiệu quả trong việc cải thiện độ nhạy insulin, giảm viêm mạn và hỗ trợ điều hòa đường huyết ở phụ nữ trung niên có tiền sử tiền đái tháo đường.

NMN được đánh giá là một trong những hợp chất có tiềm năng cao trong việc hỗ trợ làm chậm tiến triển của bệnh tiểu đường tuýp 2, thông qua việc tái kích hoạt hoạt động bình thường của các tế bào tuyến tụy, gan, cơ và mô mỡ – những cơ quan chủ lực trong điều hòa đường huyết. Ngoài ra, NMN còn mang lại tác dụng toàn diện cho sức khỏe tế bào, bao gồm tăng sức bền, cải thiện giấc ngủ, chức năng nhận thức và làm chậm quá trình lão hóa sinh học.

Tuy nhiên, NMN không phải là thuốc điều trị dứt điểm bệnh tiểu đường, mà là một liệu pháp bổ trợ chuyên sâu, giúp cơ thể khôi phục chức năng chuyển hóa tự nhiên. Hiệu quả của NMN phụ thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng, và tình trạng bệnh nền. Vì vậy, cần có sự hướng dẫn từ chuyên gia và tuân thủ đúng phác đồ để đạt được hiệu quả tối ưu. Ngoài ra, do chi phí NMN vẫn còn khá cao so với các phương pháp hỗ trợ thông thường, nên thường phù hợp với các trường hợp đã có nền tảng điều chỉnh lối sống và mong muốn can thiệp chuyên sâu để điều hòa bệnh từ gốc tế bào.

9. Liệu pháp tế bào gốc

Liệu pháp tế bào gốc là một trong những hướng đi tiềm năng trong điều trị bệnh tiểu đường, đặc biệt là với những bệnh nhân đã điều trị lâu năm và có biến chứng nhẹ. Phương pháp này nhằm tái tạo lại các tế bào beta tuyến tụy – nơi sản xuất insulin – từ đó phục hồi khả năng kiểm soát đường huyết nội sinh. Nghiên cứu tại Đại học Harvard năm 2021 đã phát triển thành công tế bào gốc biệt hóa thành tế bào beta sản xuất insulin, mang lại kết quả tích cực trên mô hình chuột mắc tiểu đường type 1 (Harvard Stem Cell Institute, 2021). Gần đây, liệu pháp VX-880 của Vertex Pharmaceuticals – sử dụng tế bào gốc tạo đảo tụy – cũng ghi nhận cải thiện rõ rệt ở bệnh nhân trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, với một số trường hợp không còn cần tiêm insulin sau điều trị (Breakthrough T1D, 2024). Ngoài ra, các nghiên cứu tại Trung Quốc và Mỹ sử dụng tế bào gốc trung mô (MSCs) cho thấy sự cải thiện chỉ số HbA1c và giảm liều insulin ở bệnh nhân tiểu đường type 2 (Stem Cell Research & Therapy, 2020–2024).

Tuy nhiên, hiện nay, liệu pháp tế bào gốc vẫn chưa được xem là phương pháp điều trị dứt điểm tiểu đường. Hiệu quả điều trị còn phụ thuộc nhiều vào cơ địa từng người, tình trạng miễn dịch và mức độ tổn thương tuyến tụy. Đặc biệt với tiểu đường type 1, hệ miễn dịch có thể tiếp tục tấn công tế bào beta mới được tái tạo, do đó nhiều chuyên gia cho rằng cần kết hợp liệu pháp điều hòa miễn dịch để duy trì kết quả lâu dài. Đồng thời, liệu pháp này có chi phí cao và chỉ được phép thực hiện tại các trung tâm y tế tái sinh được cấp phép. Vì vậy, trong thời điểm hiện tại, liệu pháp tế bào gốc nên được xem là một hướng điều trị hỗ trợ đầy hứa hẹn, chứ chưa phải là “giải pháp chữa khỏi hoàn toàn” bệnh tiểu đường.

10. Tư vấn sức khỏe định kỳ

Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), việc kiểm tra định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ nhập viện đối với bệnh nhân tiểu đường. Việc khám định kỳ bao gồm đo chỉ số đường huyết, xét nghiệm các biến chứng tim mạch, thận và mắt, giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. 

Phương pháp này giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời các biến chứng, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực lên sức khỏe người bệnh. Tuy nhiên, việc kiểm tra định kỳ cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh và bác sĩ để đảm bảo tính hiệu quả của các biện pháp can thiệp.

Trị bệnh tiểu đường tận gốc không phải là điều bất khả thi nếu người bệnh thực hiện lối sống khoa học, kết hợp y học hiện đại và theo dõi định kỳ. Các cách trị tiểu đường được nêu trên đều có cơ sở y khoa rõ ràng, đặc biệt phù hợp với giai đoạn đầu và người mong muốn kiểm soát bệnh lâu dài tại nhà. Hãy lựa chọn một trong 10 cách điều trị bệnh tiểu đường tại nhà phù hợp với cơ địa, điều kiện và mục tiêu của bản thân. Và quan trọng nhất, đừng ngần ngại đặt câu hỏi: “Bệnh tiểu đường có trị hết không?” – vì chính câu hỏi đó sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc thay đổi. Sự kiên trì, hiểu biết và hành động đúng lúc chính là chìa khóa quan trọng nhất để bạn làm chủ sức khỏe, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc suốt đời.