Đau dây thần kinh liên sườn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng đau tức ngực, đau lan dọc theo sườn hoặc lưng. Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng ngay lập tức, nhưng nếu không phát hiện và điều trị đúng cách, bệnh có thể kéo dài, gây suy giảm chất lượng cuộc sống. Vậy đau dây thần kinh liên sườn do đâu, có nguy hiểm không và cách điều trị nào hiệu quả? Cùng Cell Insight tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Đau dây thần kinh liên sườn do đâu?

Đau dây thần kinh liên sườn là hiện tượng tổn thương hoặc rối loạn chức năng các dây thần kinh liên sườn, vốn là các dây thần kinh nằm dọc theo các xương sườn, có vai trò truyền cảm giác và điều khiển vận động vùng ngực và lưng. Nguyên nhân gây đau rất đa dạng, có thể đến từ các tổn thương cơ học, bệnh lý thần kinh hoặc toàn thân, cụ thể như sau:

Chấn thương cơ học

Các va chạm mạnh do té ngã, tai nạn giao thông, hoặc lực tác động trực tiếp vùng ngực có thể gây tổn thương dây thần kinh hoặc làm tổn thương cấu trúc xương sườn, gây chèn ép dây thần kinh. Các biến dạng cột sống như gù, vẹo cột sống, thoái hóa đốt sống ngực gây hẹp lối thoát của dây thần kinh liên sườn, dẫn đến chèn ép, viêm và đau.

Nhiễm virus zona thần kinh (Herpes Zoster)

Virus zona thần kinh có thể tái hoạt động và xâm nhập vào dây thần kinh liên sườn, gây viêm nhiễm, đau rát dữ dội kèm phát ban mụn nước theo dọc đường đi của dây thần kinh. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến và nghiêm trọng, thường gây đau kéo dài và để lại biến chứng đau dây thần kinh sau zona.

Bệnh lý cột sống

Thoát vị đĩa đệm ngực, gai xương đốt sống, viêm cột sống dính khớp có thể tác động trực tiếp đến rễ dây thần kinh liên sườn, làm phát sinh cơn đau dữ dội hoặc âm ỉ. Những bệnh lý này thường đi kèm với các triệu chứng khác như yếu cơ, tê bì hoặc hạn chế vận động.

Căng cơ, sai tư thế

Ngồi làm việc, đứng hoặc nằm sai tư thế trong thời gian dài làm cơ liên sườn và cơ lưng bị căng giãn quá mức, gây kích thích dây thần kinh. Mang vác vật nặng hoặc tập luyện thể thao không đúng kỹ thuật cũng có thể gây căng cơ và chèn ép dây thần kinh liên sườn.

Bệnh lý toàn thân

Các bệnh như tiểu đường làm tổn thương mạch máu và thần kinh ngoại biên, gây viêm dây thần kinh liên sườn. Thiếu hụt vitamin nhóm B (đặc biệt B1, B6, B12) làm suy giảm khả năng tái tạo và phục hồi thần kinh, dẫn đến đau và rối loạn cảm giác.

Đau dây thần kinh liên sườn có ảnh hưởng gì không?

Mặc dù không đe dọa đến tính mạng, nhưng đau dây thần kinh liên sườn lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần người bệnh, làm giảm chất lượng cuộc sống theo nhiều cách:

Giới hạn vận động

Cơn đau vùng ngực, lưng và sườn khiến người bệnh hạn chế các động tác đơn giản như cúi, xoay người, thậm chí là ho hay hít thở sâu cũng gây đau nhói. Hạn chế vận động kéo dài dẫn đến yếu cơ, teo cơ, thậm chí suy giảm chức năng phổi do không thở sâu được.

Mất ngủ và stress kéo dài

Đau kéo dài, đặc biệt vào ban đêm, gây khó ngủ hoặc gián đoạn giấc ngủ, làm tăng căng thẳng, lo âu và mệt mỏi mãn tính. Stress và mất ngủ làm nặng hơn triệu chứng đau, tạo thành vòng luẩn quẩn bệnh lý khó phá vỡ.

Rối loạn cảm giác

Tổn thương thần kinh có thể gây cảm giác nóng rát, tê bì, kiến bò hoặc mất cảm giác tại vùng da do dây thần kinh liên sườn chi phối. Một số trường hợp đau dây thần kinh liên sườn trái có thể bị nhầm lẫn với các bệnh tim mạch, gây hoang mang cho người bệnh.

Ảnh hưởng tâm lý, xã hội

Đau mạn tính làm giảm khả năng tập trung, làm việc và tham gia các hoạt động xã hội. Người bệnh dễ rơi vào trạng thái tự ti, lo âu hoặc trầm cảm do chịu đựng đau đớn kéo dài.

Nguy cơ chuyển thành mãn tính

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng phương pháp, đau thần kinh liên sườn có thể trở thành bệnh mãn tính, dai dẳng khó chữa. Bệnh mạn tính có thể gây tổn thương thần kinh vĩnh viễn, làm mất chức năng vận động và cảm giác.

Dấu hiệu bệnh thần kinh liên sườn

Để phân biệt đau dây thần kinh liên sườn với các bệnh lý khác, cần nhận diện các dấu hiệu điển hình sau:

• Đau dọc theo xương sườn: Đau âm ỉ hoặc đau nhói, lan theo cung sườn, thường tăng lên khi vận động, ho, hắt hơi, cười lớn hoặc thở sâu.
• Đau khu trú một bên: Đau có thể xuất hiện bên trái hoặc phải. Nếu đau dây thần kinh liên sườn trái, người bệnh có thể cảm thấy đau như bóp nghẹt vùng tim.
• Đau tăng khi ấn: Ấn vào điểm cạnh sống hoặc dọc theo bờ sườn thường gây đau tăng rõ rệt.
• Có thể kèm theo phát ban: Nếu nguyên nhân là do zona thần kinh, người bệnh sẽ thấy nổi mụn nước kèm đau rát vùng da bị ảnh hưởng.
• Căng cơ, giới hạn cử động: Người bệnh có xu hướng giữ tư thế co rút, hạn chế xoay người để tránh đau.

Cách điều trị, giảm đau thần kinh liên sườn

Theo Hiệp hội Thần kinh học Hoa Kỳ (American Academy of Neurology – AAN), đau thần kinh liên sườn là một dạng đau thần kinh ngoại biên có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Việc kết hợp các biện pháp giảm đau, phục hồi chức năng và hỗ trợ thần kinh là hướng tiếp cận toàn diện được khuyến nghị trong các nghiên cứu gần đây.

Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm

Theo Hướng dẫn điều trị đau thần kinh ngoại biên của American Academy of Neurology (2022), NSAID vẫn là bước can thiệp đầu tiên được khuyến nghị trong điều trị cơn đau thần kinh cấp – đặc biệt khi chưa xác định rõ nguyên nhân cơ bản (thường trong khoảng 0–2 tuần đầu), thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, diclofenac hoặc meloxicam thường là lựa chọn điều trị đầu tiên. 

Các thuốc này có tác dụng ức chế tổng hợp prostaglandin – một chất trung gian gây viêm và cảm giác đau, từ đó giúp giảm nhanh các triệu chứng đau nhức và sưng viêm tại vùng liên sườn.

Trong trường hợp đau dữ dội, lan rộng hoặc đi kèm với co cứng cơ, bác sĩ có thể chỉ định kết hợp thêm thuốc giãn cơ như eperisone, thiocolchicoside hoặc thuốc điều biến dẫn truyền thần kinh như pregabalin, gabapentin để kiểm soát tình trạng quá tải dẫn truyền thần kinh.

Ưu điểm lớn nhất của nhóm thuốc này là mang lại hiệu quả giảm đau nhanh chóng và phù hợp với đa số trường hợp mới khởi phát. Tuy nhiên, việc sử dụng kéo dài NSAID có thể gây tác dụng phụ trên dạ dày, gan, thận và tim mạch. Ngoài ra, nhóm thuốc này chỉ kiểm soát triệu chứng tức thời, không điều trị triệt để nguyên nhân nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn mãn tính.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị quan trọng trong giai đoạn bán cấp đến mãn tính của bệnh đau dây thần kinh liên sườn, đặc biệt phù hợp sau khi đã kiểm soát được cơn đau cấp hoặc trong trường hợp bệnh tái phát nhiều lần. Tuy không sử dụng thuốc, không xâm lấn nhưng tác động trực tiếp vào nguyên nhân cơ học và thần kinh – từ đó hỗ trợ phục hồi lâu dài và giảm nguy cơ tái phát.

Một nghiên cứu đăng trên Journal of Physical Therapy Science (2021) cho thấy, liệu pháp điện xung kết hợp kéo giãn có hiệu quả rõ rệt trong việc giảm điểm đau và cải thiện chức năng vận động ở bệnh nhân bị đau thần kinh liên sườn. 

Các kỹ thuật thường được áp dụng bao gồm: chườm nóng, siêu âm trị liệu, điện xung giảm đau và kéo giãn vùng cột sống – sườn, giúp tăng tuần hoàn máu, giảm co cứng cơ và giảm áp lực đè lên dây thần kinh liên sườn. 

Song song đó, bệnh nhân được hướng dẫn thực hiện các bài tập phục hồi chức năng như kéo giãn cơ liên sườn, cải thiện tư thế và tăng độ linh hoạt của cột sống ngực. Những bài tập này giúp điều chỉnh lại cơ chế vận động, hạn chế sai tư thế – một nguyên nhân phổ biến gây chèn ép dây thần kinh.

Ưu điểm nổi bật của vật lý trị liệu là an toàn, ít tác dụng phụ, không ảnh hưởng đến gan, thận như thuốc, đồng thời cải thiện chất lượng vận động toàn diện. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi sự kiên trì và cần được thực hiện bởi chuyên viên vật lý trị liệu có chuyên môn, tránh nguy cơ thao tác sai gây phản tác dụng. 

Ngoài ra, đối với những trường hợp đau cấp tính nặng hoặc hạn chế vận động nghiêm trọng, vật lý trị liệu cần trì hoãn cho đến khi kiểm soát cơn đau cơ bản.

Xem ngay: Tổng hợp 7 phương pháp điều trị huyết áp thấp hiệu quả

Bổ sung vitamin nhóm B (B1, B6, B12)

Vitamin nhóm B đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ và phục hồi hệ thần kinh, đặc biệt là ở những bệnh nhân mắc đau dây thần kinh liên sườn do tổn thương hoặc viêm lan tỏa dây thần kinh. 

Cụ thể, vitamin B1 (thiamine) hỗ trợ quá trình chuyển hóa glucose – nguồn năng lượng chính của tế bào thần kinh; vitamin B6 (pyridoxine) tham gia điều hòa hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và GABA; trong khi đó vitamin B12 (cobalamin) có vai trò thúc đẩy hình thành và sửa chữa bao myelin – lớp vỏ bảo vệ sợi thần kinh, từ đó giúp khôi phục tín hiệu dẫn truyền.

Nhóm vitamin này rất an toàn, dung nạp tốt khi dùng dài hạn và có thể sử dụng kết hợp trong hầu hết các giai đoạn của bệnh. Đặc biệt, việc bổ sung vitamin B thường xuyên có thể giúp dự phòng tái phát bệnh ở người đã từng bị đau dây thần kinh liên sườn hoặc đang trong giai đoạn phục hồi sau điều trị cấp tính. Tuy nhiên, với các trường hợp tổn thương thần kinh sâu, hoặc viêm mạn tính kéo dài, hiệu quả phục hồi đơn thuần từ vitamin nhóm B có thể không đủ mạnh. 

Ngoài ra, việc lạm dụng vitamin B6 liều cao kéo dài có thể dẫn đến hiện tượng quá liều, gây tác dụng ngược như rối loạn cảm giác.

Theo nghiên cứu được công bố trên Neurology Research International (2013), việc bổ sung vitamin B-complex đã được chứng minh có hiệu quả trong phục hồi thần kinh ngoại biên, đặc biệt là sau các chấn thương cơ học hoặc viêm nhẹ đến trung bình.

Hỗ trợ bằng hoạt chất tăng cường NAD+ – như NMN

NMN (Nicotinamide Mononucleotide) là tiền chất trực tiếp của NAD+ – một phân tử thiết yếu trong chuyển hóa năng lượng và sửa chữa tế bào. Khi bổ sung NMN, nồng độ NAD+ nội sinh được tăng cường, từ đó thúc đẩy quá trình sửa chữa DNA bị tổn thương, giảm viêm tế bào và phục hồi hoạt động ty thể – trung tâm năng lượng của tế bào thần kinh. 

Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh tuổi tác và stress oxy hóa khiến NAD+ suy giảm, làm gia tăng nguy cơ rối loạn dẫn truyền thần kinh và đau mạn tính.

NMN có thể tác động sâu đến cơ chế gốc của tổn thương thần kinh, không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn phục hồi cấu trúc mô thần kinh bị suy thoái, cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng đề kháng và hỗ trợ miễn dịch toàn thân. Đây là lý do tại sao NMN ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong y học tái sinh và các phác đồ hỗ trợ bệnh thần kinh ngoại biên.

Tuy nhiên, NMN không phải là thuốc điều trị triệu chứng cấp tính, do đó không phù hợp thay thế các thuốc giảm đau hoặc giãn cơ trong giai đoạn khởi phát bệnh. Ngoài ra, chi phí tương đối cao và hiệu quả cũng phụ thuộc nhiều vào chất lượng sản phẩm sinh học cũng như cơ địa người dùng.

Nhiều nghiên cứu đã củng cố vai trò của NMN trong cải thiện bệnh lý thần kinh. Chẳng hạn, công bố trên Cell Metabolism (2016) cho thấy NMN giúp phục hồi cấu trúc ty thể và cải thiện dẫn truyền thần kinh ở mô tổn thương; còn nghiên cứu đăng trên Frontiers in Aging Neuroscience (2022) khẳng định NMN có thể giảm viêm thần kinh thông qua cơ chế điều hòa NAD+/SIRT1.

Việc bổ sung NMN cũng rất lý tưởng để phối hợp sau khi điều trị bằng thuốc hoặc vật lý trị liệu, nhằm tăng tốc độ hồi phục và nâng cao sức khỏe toàn diện.

Xem thêm: Melanin là gì? Sắc tố Melanin có vai trò như thế nào?

Thay đổi lối sống và tư thế sinh hoạt

Thay đổi lối sống là một trong những yếu tố cốt lõi giúp kiểm soát và ngăn ngừa đau dây thần kinh liên sườn tái phát. Các thói quen xấu như ngồi sai tư thế, khuân vác lệch trọng tâm, ngủ không đúng tư thế hoặc lười vận động đều có thể gây chèn ép dây thần kinh liên sườn, làm khởi phát hoặc kéo dài tình trạng đau. 

Việc điều chỉnh lại tư thế ngồi, tư thế nằm, cũng như tránh các hoạt động gắng sức quá mức là bước đầu tiên trong việc giảm tải áp lực cơ học lên vùng liên sườn.

Bên cạnh đó, tăng cường vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, pilates không chỉ giúp tăng độ linh hoạt cho hệ cơ-xương mà còn thúc đẩy tuần hoàn máu và giảm viêm hiệu quả. Những bộ môn này còn hỗ trợ tốt về mặt tinh thần, giúp người bệnh giảm căng thẳng – một yếu tố nguy cơ quan trọng trong đau thần kinh kéo dài.

Phương pháp không gây tốn kém, an toàn và có thể thực hiện mỗi ngày. Hơn nữa, thay đổi lối sống còn phối hợp hiệu quả với các phương pháp điều trị y khoa, từ thuốc, vật lý trị liệu cho đến bổ sung NMN hay vitamin. Tuy nhiên, điểm yếu thường gặp là người bệnh dễ chủ quan, bỏ qua việc duy trì thói quen lành mạnh, đặc biệt sau khi triệu chứng đau thuyên giảm.

Theo Pain Physician (2020), việc điều chỉnh lối sống – bao gồm cả tư thế vận động và thói quen sinh hoạt – là yếu tố quyết định hiệu quả lâu dài trong điều trị các bệnh lý thần kinh cơ học, bao gồm cả đau dây thần kinh liên sườn.

Câu hỏi liên quan

1. Đau dây thần kinh liên sườn bao lâu thì khỏi?

• Nếu điều trị đúng cách và nguyên nhân không nghiêm trọng, bệnh có thể cải thiện sau 1–2 tuần. Trường hợp mãn tính có thể kéo dài nhiều tháng.

2. Đau dây thần kinh liên sườn có tái phát không?

• Có. Nếu không điều chỉnh tư thế, vận động hoặc kiểm soát bệnh nền, đau thần kinh liên sườn rất dễ tái phát.

3. Đau dây thần kinh liên sườn trái có liên quan đến tim không?

• Không trực tiếp, nhưng cần phân biệt với các bệnh tim mạch vì vị trí đau gần vùng ngực trái. Nếu có kèm tức ngực, khó thở – nên kiểm tra tim ngay.

Đau dây thần kinh liên sườn là bệnh lý không thể xem nhẹ vì có thể ảnh hưởng lớn đến vận động, tinh thần và chất lượng sống nếu kéo dài. Việc nhận diện sớm, điều trị toàn diện từ nguyên nhân đến triệu chứng, kết hợp với bổ sung dưỡng chất tế bào như NMN sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa tái phát. Hãy chủ động thăm khám và xây dựng lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe thần kinh của bạn ngay từ hôm nay.