Thị lực là một trong những giác quan quan trọng nhất giúp chúng ta cảm nhận và tương tác với thế giới xung quanh. Tuy nhiên, theo thời gian hoặc do tác động của môi trường, nhiều người gặp phải tình trạng suy giảm thị lực. Đây là vấn đề đang gia tăng đáng kể trong xã hội hiện đại, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và khả năng làm việc của mỗi người. Vậy nguyên nhân suy giảm thị lực là gì? Có phương pháp nào điều trị suy giảm thị lực hiệu quả và an toàn hay không? Cùng Cell Insight tìm hiểu trong bài viết sau.

Nguyên nhân suy giảm thị lực phổ biến

Suy giảm thị lực là tình trạng thị giác bị suy yếu, nhìn mờ, khó quan sát chi tiết hoặc giảm khả năng nhận biết màu sắc, ánh sáng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này rất đa dạng, bao gồm cả yếu tố sinh lý, môi trường và bệnh lý nền nghiêm trọng.

1. Tuổi tác và lão hóa thị giác

Theo báo cáo của Viện Mắt Quốc gia Hoa Kỳ (National Eye Institute – NEI), khoảng 1/3 số người trên 65 tuổi gặp các bệnh lý về mắt liên quan đến lão hóa như:

• Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD): gây mất thị lực trung tâm.
• Đục thủy tinh thể: khiến hình ảnh trở nên mờ và nhòe.
• Tăng nhãn áp (glaucoma): gây tổn thương thần kinh thị giác dẫn đến mất thị lực ngoại vi.

2. Môi trường sống và thói quen sinh hoạt

• Tiếp xúc ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính trong thời gian dài gây mỏi mắt và tăng nguy cơ thoái hóa võng mạc.
• Ánh sáng quá mạnh hoặc quá yếu trong môi trường làm việc ảnh hưởng đến điều tiết mắt.
• Thiếu ngủ, hút thuốc, stress kéo dài cũng là những nguyên nhân suy giảm thị lực thường bị bỏ qua.

3. Chế độ dinh dưỡng kém

Thiếu các vi chất như vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin và omega-3 có thể làm suy yếu võng mạc, gây khô mắt, mờ mắt. Đặc biệt ở trẻ nhỏ, thiếu vitamin A có thể gây quáng gà và tổn thương giác mạc.

4. Các bệnh lý mãn tính

• Tiểu đường (bệnh võng mạc đái tháo đường) là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành tại nhiều quốc gia.
• Tăng huyết áp, bệnh tim mạch làm tổn thương mao mạch vùng đáy mắt.
• Bệnh lý thần kinh thị giác, viêm giác mạc, viêm màng bồ đào cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn.

5. Di truyền và bẩm sinh

• Các bệnh như thoái hóa võng mạc sắc tố (Retinitis Pigmentosa), bệnh Stargardt là những nguyên nhân giảm thị lực có yếu tố di truyền.
• Trẻ sinh non, thiếu oxy khi sinh có nguy cơ cao bị tổn thương võng mạc dẫn đến suy giảm thị lực bẩm sinh.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 2,2 tỷ người trên thế giới đang sống chung với các vấn đề về thị lực, trong đó gần 50% có thể phòng ngừa hoặc điều trị được nếu được chẩn đoán và can thiệp sớm.

Xem thêm: Có nên tiêm tế bào gốc không? Có hại gì không?

Cách điều trị suy giảm thị lực hiệu quả

Việc điều trị cần tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể và mức độ tổn thương thị lực. Dưới đây là các phương pháp được ứng dụng rộng rãi hiện nay:

1. Điều chỉnh lối sống và dinh dưỡng

• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin A, C, E và omega-3 như cà rốt, cá hồi, rau lá xanh.
• Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử, nghỉ mắt sau mỗi 20 phút làm việc.

2. Sử dụng thuốc và can thiệp y tế

• Dùng thuốc nhỏ mắt chống khô, thuốc chống viêm hoặc điều trị tăng nhãn áp.
• Phẫu thuật đục thủy tinh thể hoặc thay thủy tinh thể nhân tạo nếu cần thiết.

3. Điều trị suy giảm thị lực bằng tế bào gốc

Đây là hướng đi tiên tiến trong lĩnh vực y học tái sinh, mang lại hy vọng mới cho bệnh nhân mắc các bệnh lý gây suy giảm thị lực. Điều trị suy giảm thị lực bằng tế bào gốc nhằm thay thế hoặc phục hồi các tế bào võng mạc bị tổn thương, đồng thời cải thiện chức năng thị giác tổng thể.

Các loại tế bào gốc thường được sử dụng bao gồm:

Tế bào gốc trung mô (MSCs) từ mô mỡ hoặc tủy xương.

Tế bào gốc cảm ứng đa năng (iPSCs) được tái lập trình từ tế bào da hoặc máu.

Tế bào gốc biểu mô sắc tố võng mạc (RPE stem cells) chuyên biệt cho vùng võng mạc.

• Theo Nature Biotechnology (2020), nhóm nghiên cứu tại Đại học California đã thành công trong việc cấy ghép tế bào gốc RPE cho bệnh nhân thoái hóa điểm vàng thể ướt, giúp cải thiện thị lực trung tâm đáng kể sau 12 tháng theo dõi.
• Stem Cell Reports (2022) cho biết các MSCs khi được tiêm vào mắt chuột mắc thoái hóa võng mạc đã kích hoạt quá trình tái tạo mô võng mạc, làm chậm tiến trình mất thị lực.
• Một thử nghiệm lâm sàng pha I tại Nhật Bản do Viện RIKEN thực hiện trên tế bào gốc iPSC đã chứng minh tính an toàn và tiềm năng khôi phục thị lực ở bệnh nhân cao tuổi mắc AMD (Age-related Macular Degeneration).

Hiện nay, nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đang tích cực triển khai các thử nghiệm lâm sàng sử dụng tế bào gốc trong điều trị suy giảm thị lực mãn tính, bao gồm cả những trường hợp do bệnh lý di truyền như Retinitis Pigmentosa hoặc tổn thương thần kinh thị giác do chấn thương.

Suy giảm thị lực không chỉ là vấn đề của người lớn tuổi mà còn ảnh hưởng tới cả người trẻ do lối sống hiện đại. Việc nhận biết sớm nguyên nhân suy giảm thị lực và can thiệp đúng cách sẽ giúp bạn bảo vệ đôi mắt hiệu quả.

Trong đó, sự phát triển của y học tái sinh mở ra tiềm năng mới trong điều trị suy giảm thị lực bằng tế bào gốc, hứa hẹn mang lại hy vọng cho hàng triệu người trên toàn thế giới. Tuy nhiên, cần thận trọng lựa chọn các phương pháp điều trị có cơ sở khoa học và được thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín.

Xem thêm: Tế bào gốc tạo máu là gì? Ứng dụng và chi phí ghép tế bào gốc tạo máu