Huyết áp thấp, hay còn gọi là tụt huyết áp, là một tình trạng mà nhiều người thường xem nhẹ nhưng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được điều trị đúng cách. Những người mắc phải tình trạng này thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, khó tập trung hoặc thậm chí là ngất xỉu. Vậy cách chữa huyết áp thấp nào là an toàn và hiệu quả nhất? Bài viết dưới đây Cell Insight sẽ cung cấp cho bạn tổng hợp các cách điều trị huyết áp thấp đã được kiểm chứng khoa học, từ phương pháp tự nhiên đến các biện pháp y khoa hiện đại, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và cách tăng huyết áp cho người huyết áp thấp một cách bền vững.

1. Liệu pháp dinh dưỡng – Gốc rễ cho cơ thể khỏe mạnh

Một trong những cách trị huyết áp thấp hiệu quả và bền vững là điều chỉnh chế độ ăn uống. Theo các nghiên cứu y khoa, chế độ dinh dưỡng đầy đủ muối khoáng, vitamin B12, axit folic và sắt đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì huyết áp ổn định. Những người bị huyết áp thấp nên ăn các bữa nhỏ thường xuyên trong ngày, bổ sung thực phẩm chứa protein chất lượng cao như trứng, cá, thịt nạc, kết hợp cùng rau xanh và trái cây có hàm lượng kali cân bằng.

Thiếu hụt vitamin B12, axit folic và sắt có thể dẫn đến thiếu máu, một trong những nguyên nhân phổ biến gây tụt huyết áp. Một nghiên cứu đăng trên MedicineNet cho thấy rằng việc bổ sung các thực phẩm giàu vitamin B12, axit folic và sắt có thể giúp cải thiện tình trạng huyết áp thấp .MedicineNet

Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên tự ý tăng lượng muối nếu chưa có hướng dẫn của bác sĩ, vì việc lạm dụng muối có thể dẫn đến nhiều biến chứng về tim mạch. Chế độ ăn hợp lý, được cá nhân hóa theo từng người, vẫn là lựa chọn tối ưu.

Ưu điểm: Tự nhiên, dễ áp dụng, phù hợp với mọi đối tượng.

Nhược điểm: Hiệu quả chậm, cần tuân thủ nghiêm túc.

2. Liệu pháp vận động – Thúc đẩy tuần hoàn máu

Một trong những cách trị huyết áp thấp hiệu quả và tự nhiên là duy trì hoạt động thể chất nhẹ nhàng và đều đặn. Các bài tập như đi bộ, yoga, đạp xe nhẹ nhàng hay bơi lội không chỉ giúp cải thiện lưu thông máu mà còn hỗ trợ điều hòa huyết áp và tăng cường sức khỏe tim mạch.

Theo Mayo Clinic, việc tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm các triệu chứng của huyết áp thấp tư thế (orthostatic hypotension) và cải thiện chức năng hệ tuần hoàn. Tuy nhiên, cần tránh tập luyện trong điều kiện thời tiết quá nóng hoặc ẩm ướt, vì có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tụt huyết áp .

Ngoài ra, một nghiên cứu từ Physiopedia cho thấy rằng người bị huyết áp thấp có thể tập thể dục an toàn nếu tuân thủ một số biện pháp phòng ngừa và việc tập luyện có thể giúp tăng nhẹ giá trị huyết áp .physio-pedia.com

Lưu ý khi tập luyện:

• Lựa chọn môn thể thao phù hợp với thể trạng cá nhân.
• Tránh vận động quá sức, đặc biệt là ở những người có sức khỏe yếu hoặc có tiền sử tụt huyết áp đột ngột.
• Nên khởi động kỹ trước khi tập và hạ nhiệt sau khi tập để tránh thay đổi huyết áp đột ngột.
• Nếu cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi hoặc có dấu hiệu tụt huyết áp trong khi tập, hãy dừng lại và nghỉ ngơi ngay lập tức.

Ưu điểm: Không dùng thuốc, nâng cao thể chất toàn diện, cải thiện tâm trạng và chất lượng giấc ngủ.

Nhược điểm: Cần duy trì thường xuyên, hiệu quả có thể chậm và không phù hợp với người có sức khỏe yếu nếu không được hướng dẫn đúng cách.

3. Điều trị bằng thuốc – Khi cần đến can thiệp y khoa

Trong một số trường hợp, các cách chữa huyết áp thấp bằng điều chỉnh lối sống, dinh dưỡng hay vận động vẫn không đủ để kiểm soát triệu chứng. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc nhằm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp, đặc biệt trong các tình trạng tụt huyết áp nghiêm trọng hoặc kéo dài ảnh hưởng đến sinh hoạt.

Hai loại thuốc phổ biến đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt trong điều trị huyết áp thấp bao gồm:

• Fludrocortisone: Là một corticosteroid tổng hợp giúp cơ thể giữ muối và nước, từ đó làm tăng thể tích máu và huyết áp. Thường dùng trong điều trị huyết áp thấp tư thế (orthostatic hypotension).
• Midodrine: Tác động trực tiếp lên mạch máu bằng cách co mạch, từ đó làm tăng huyết áp. Thường được chỉ định cho người có tụt huyết áp mạn tính và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Theo Mayo Clinic, việc sử dụng các loại thuốc này cần được kê đơn rõ ràng và theo dõi sát sao vì có thể đi kèm các tác dụng phụ như đau đầu, phù nề, tiểu khó hoặc tăng huyết áp quá mức khi thay đổi tư thế đột ngột (Nguồn: Mayo Clinic – Low blood pressure treatment).

Ưu điểm: Có hiệu quả nhanh, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp tụt huyết áp cấp tính hoặc huyết áp thấp gây ngất xỉu.
Nhược điểm: Phải có chỉ định y khoa, cần theo dõi y tế chặt chẽ, có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn nếu lạm dụng hoặc dùng sai cách.

4. NMN – Hướng đi mới trong hỗ trợ huyết áp ổn định

NMN (Nicotinamide Mononucleotide) là tiền chất trực tiếp tạo ra NAD+ (Nicotinamide Adenine Dinucleotide) – một coenzyme giữ vai trò trung tâm trong gần như mọi quá trình chuyển hóa và phản ứng sinh học của tế bào. Khi bổ sung NMN, hàm lượng NAD+ nội sinh tăng lên, từ đó kích hoạt hàng loạt cơ chế sinh học hỗ trợ điều hòa huyết áp một cách tự nhiên và bền vững.

Cụ thể, NMN giúp cải thiện chức năng của ty thể – “nhà máy năng lượng” trong tế bào – từ đó tăng cường sản xuất ATP, giúp duy trì trương lực thành mạch và lưu thông máu ổn định. Đồng thời, NMN kích hoạt các protein sirtuins (nhóm gen trường thọ), có tác dụng điều hòa phản ứng viêm và giảm stress oxy hóa lên thành mạch – một trong những nguyên nhân chính gây rối loạn huyết áp. Một lợi ích sinh lý quan trọng khác là NMN giúp tăng độ nhạy cảm với nitric oxide (NO) – chất giãn mạch tự nhiên, từ đó giúp các mạch máu thư giãn, lưu thông tốt hơn và duy trì huyết áp ở mức sinh lý ổn định. Ngoài ra, NMN còn bảo vệ lớp nội mô – hàng rào tế bào bao phủ bên trong lòng mạch máu – vốn rất dễ tổn thương ở người có bệnh lý tim mạch hoặc huyết áp thấp mạn tính.

Các cơ chế này đã được bước đầu chứng minh qua nhiều nghiên cứu khoa học. Đơn cử, nghiên cứu từ Đại học Washington (Mills et al., 2016) cho thấy việc bổ sung NMN giúp cải thiện độ đàn hồi mạch máu và điều hòa huyết áp ở chuột già. Một nghiên cứu lâm sàng nhỏ tại Nhật Bản (Irie et al., 2020) cũng ghi nhận rằng liều 250mg NMN/ngày trong 12 tuần đã cải thiện chức năng tim mạch và có xu hướng làm ổn định huyết áp ở nhóm người lớn tuổi có huyết áp dao động nhẹ. Ngoài ra, dữ liệu sơ bộ từ một số nghiên cứu ở Nhật Bản và Trung Quốc còn cho thấy NMN có thể gián tiếp hỗ trợ ổn định huyết áp thông qua việc tăng sức bền thể chất, cải thiện chất lượng giấc ngủ, trí nhớ và chống oxy hóa toàn thân.

👨‍⚕️ NMN không phải thuốc trị huyết áp – nhưng là giải pháp bổ trợ sinh lý

NMN không thay thế thuốc điều trị huyết áp, nhưng được xem là giải pháp can thiệp hỗ trợ từ gốc ở cấp độ tế bào– đặc biệt phù hợp với: Người huyết áp thấp mãn tính không rõ nguyên nhân, người trung niên và cao tuổi có nguy cơ rối loạn tuần hoàn, người mệt mỏi mạn tính, suy giảm năng lượng, cần tăng cường chuyển hóa.

Ưu điểm

• Tác động từ gốc cơ chế tế bào – giúp huyết áp ổn định sinh lý chứ không can thiệp cưỡng ép.
• Hỗ trợ đồng thời nhiều mặt sức khỏe: năng lượng, trí nhớ, miễn dịch, tim mạch.
• Phù hợp sử dụng dài hạn, ít tác dụng phụ.

Hạn chế

• Chi phí cao, chưa nằm trong danh mục bảo hiểm.
• Cần chọn nguồn NMN tinh khiết và kiểm định rõ ràng – tránh hàng trôi nổi.
• Nghiên cứu quy mô lớn còn đang được tiến hành – hiện chưa đủ để xếp vào điều trị chính thống.

5. Trị liệu thần kinh thực vật – Giảm stress và ổn định huyết áp

Rối loạn hệ thần kinh thực vật cũng là nguyên nhân phổ biến gây tụt huyết áp. Các liệu pháp như châm cứu, thiền định, xoa bóp cổ gáy – lưng – vai hoặc trị liệu tâm lý hành vi đã được chứng minh có tác dụng giảm căng thẳng, ổn định trục thần kinh – nội tiết – miễn dịch. Đây là một trong những cách trị huyết áp thấp không dùng thuốc giúp giảm căng thẳng và điều hòa hệ thần kinh tự nhiên. Một hệ thần kinh ổn định sẽ giúp điều hòa huyết áp hiệu quả hơn, đặc biệt trong những trường hợp tụt huyết áp do lo âu, mất ngủ kéo dài.

Ưu điểm: Không dùng thuốc, hỗ trợ sâu sắc về tinh thần.
Nhược điểm: Hiệu quả khác nhau giữa các cá nhân.

6. Liệu pháp truyền dịch – Cấp cứu khi cần thiết

Trong các trường hợp tụt huyết áp cấp gây ngất xỉu, đổ mồ hôi lạnh, mất ý thức, liệu pháp truyền dịch là giải pháp cấp cứu quan trọng. Dung dịch muối sinh lý, dung dịch điện giải hoặc huyết tương được truyền nhằm tăng thể tích tuần hoàn và ổn định huyết áp.

Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp tạm thời và phải được thực hiện trong cơ sở y tế bởi các bác sĩ có chuyên môn.

Ưu điểm: Hiệu quả tức thì trong cấp cứu.
Nhược điểm: Không dùng dài hạn, cần trang thiết bị và bác sĩ chuyên khoa.

7. Giấc ngủ – Yếu tố bị đánh giá thấp

Ngủ đủ giấc và đúng giờ giúp cơ thể điều hòa hormone, tăng lưu lượng máu và cải thiện chức năng tim mạch. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người ngủ dưới 6 giờ mỗi đêm có nguy cơ huyết áp thấp hoặc huyết áp dao động nhiều hơn nhóm ngủ đủ giấc.

Đây là yếu tố dễ cải thiện nhưng lại thường bị bỏ qua. Để hỗ trợ điều trị hiệu quả, cần xây dựng lối sống sinh hoạt lành mạnh, ưu tiên giấc ngủ chất lượng.

Ưu điểm: Dễ thực hiện, không tốn chi phí.
Nhược điểm: Hiệu quả chậm nếu không kết hợp các biện pháp khác.

Huyết áp thấp không chỉ là một triệu chứng thoáng qua mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác. Việc lựa chọn cách điều trị huyết áp thấp phù hợp cần dựa trên nguyên nhân cụ thể, thể trạng của người bệnh và có sự chỉ định từ chuyên gia y tế. Từ việc thay đổi lối sống, chế độ ăn uống, tập luyện đến các biện pháp điều trị hiện đại như sử dụng NMN hay thuốc đặc trị, tất cả đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng dưới góc độ y khoa. Điều quan trọng là bạn không nên tự ý chữa huyết áp thấp tại nhà nếu chưa có đánh giá chính xác từ bác sĩ. Hãy luôn lắng nghe cơ thể, thăm khám định kỳ và chủ động điều chỉnh để huyết áp luôn ổn định và ở mức an toàn, khỏe mạnh.